Dia de los Muertes
De tentoonstelling die momenteel in de doorgang naar museum ‘het Toreke’ is opgesteld en nog loopt tot en met 29 november, toont een speciale collectie suikerstukken die het Suikermuseum in Mexico aankocht. Het museum verwierf daarna ook suikerstukken uit Sicilië, Egypte en Indië. Aan de hand van deze suikercollecties kan een overzicht gegeven worden van het gebruik van suiker in de culturele en antropologische context.
De suikerstukken uit Mexico zijn stukken die gebruikt worden ter gelegenheid van de Dia de los Muertos. Zij zijn dus allen origineel en verwijzen naar de erfgoedwaarde van suiker binnen deze cultuur.
De bronnen geven een uiteenlopende verklaring over het gebruik van suikerbeelden tijdens de dia de los Muertos. Het is een duidelijke combinatie van oude, pre koloniale gebruiken en nieuwe katholieke feesten. De gebruiken zijn anders in de verschillende staten van Mexico.
De suikerbeelden uit Mexico worden verkocht op openbare markten, maar kunnen ook makkelijk thuis vervaardigd worden. In navolging van de 19de-eeuwse kunstenaar Jose Guadelupe Posada leggen ook kunstenaars zich toe op het ontwerpen en vervaardigen van schedels, poppen en andere taferelen in suiker.
De suikerobjecten uit Mexico zijn eetbaar en voor consumptie bestemd.
In de tentoonstelling zie je:
Suikerschedel of Calaveras
De fragiele en vergankelijke suikerschedel is het zinnebeeld van de dood. Zij zijn er in alle maten, vormen en kleuren. Vanaf 15 oktober worden de calaveras op grote schaal op de markt in Mexico verkocht. Hier komen de mensen prijzen vergelijken en nieuwe creaties keuren. De verkopers hebben meestal ook hun spuitzak met vloeibare suiker (suiker, eiwit en citroen) mee om de schedels op aanvraag te personaliseren door ze van een naam te voorzien.
Alfeñiques
De alfeniques van de Mexicaanse dodenfeesten stelden vroeger de meest uiteenlopende inheemse, exotische en fabelachtige diersoorten voor. Vandaag zijn het meer alledaagse dieren zoals schapen, herten, kippen, honden, katten en varkens. Vlijtige huisvrouwen vervaardigen de beeldjes thuis en bieden ze op de plaatselijke markt te koop aan. Deze figuurtjes zijn eetbaar en worden na het dodenfeest gretig opgepeuzeld.
La Catrina
De Catrina is een feestelijk uitgedoste dame met doodshoofd. Zij is het symbool van de dodenriten in Mexico. Deze figuur werd in het leven geroepen door de Mexicaanse artiest Juan Guadelupe Posada (°1852). Hij was bekend om zijn vele prenten van skeletten en doodshoofden die hij als politieke en sociale satire lanceerde. Zijn prent La Clavera Catrina, die in 1910 verscheen, wordt ook aan de Mexicaanse revolutie gelinkt. De figuur van La Catrina heeft echter ook een veel oudere origine die teruggaat tot de Aztekentijd. Vermoedelijk liet Posada zich inspireren door Mictecacihuatl, de godin van de dood en de heerseres van Mictlan of de onderwereld.
Op de vooravond van de dodenviering worden nog steeds kostuumwedstrijden gehouden met Catrina als model. Vooral mannen flaneren dan, verkleed als Catrina, in stoet door de straten.
De stukken werden door de stad Tienen in Mexico aangekocht. Ze werden voor de eerste keer tentoongesteld in 2003, tijdens de tijdelijke opstelling met als titel: ‘Beelden in suiker’, die doorging in het pas geopende Suikermuseum.
Daarna werden de stukken ook getoond in de tentoonstelling: ‘Suiker in de wereld’, die opgezet werd ter gelegenheid van Erfgoeddag van 2014 rond het thema ‘Grenzeloos’.
De verzameling suikerstukken is een van de collecties van het vroegere Suikermuseum (gesloten in 2017) en maakt nu deel uit van de collecties van museum ‘het Toreke’.